De lesinhouden (lessenroosters) verschillen van school tot school. Scholen hebben een grote vrijheid om het lessenpakket te organiseren. Daarom vermelden we geen lessenroosters meer.
Je kan ervan uitgaan dat de lessen bestaan uit:

• basisvorming die hetzelfde is voor elke leerling in hetzelfde leerjaar in een studierichting met dezelfde finaliteit +
• vorming die typisch is voor de studierichting +
• enkele uurtjes die de school vrij mag invullen

Meer gedetailleerde informatie vind je op de websites van de scholen.

Je wordt toegelaten:

• als je geslaagd bent in het 2de leerjaar van de 2de graad ASO, TSO of KSO (hou wel rekening met eventuele clausuleringen).
• als je een getuigschrift van de 2de graad ASO, TSO of KSO behaald hebt via Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap. In dit geval is er een gunstige beslissing nodig van de toelatingsklassenraad over de keuze van de studierichting.
• als je geslaagd bent in het 2de leerjaar van de 3de graad BSO. In dit geval is een gunstige beslissing nodig van de toelatingsklassenraad.
• als je leerling bent van het buitengewoon secundair onderwijs. In dit geval is er een gunstige beslissing nodig van de toelatingsklassenraad. In afwachting van deze beslissing wordt de leerling onder ontbindende voorwaarde ingeschreven.

Als je uit het buitengewoon secundair onderwijs komt, kan je worden toegelaten op voorwaarde dat de toelatingsklassenraad akkoord gaat. In afwachting van hun beslissing word je onder ontbindende voorwaarde ingeschreven. Zie ook SO/2012/01 (10.1.5.4.)

Kom je uit een niet-Vlaamse onderwijsinstelling (buitenlandse -, Frans- of Duitstalige school in België) of uit een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers (OKAN), dan kan de toelatingsklassenraad van de school je toelaten tot dit leerjaar. Dit moet beslist worden binnen de 25 lesdagen vanaf je start in dat leerjaar.

Je mag secundair onderwijs volgen tot het einde van het schooljaar waarin je 25 wordt.  

Meer info: omzendbrief SO 64.

Extra

Toelating voor cognitief sterk functionerende leerlingen:

Als je verstandelijk vooruit bent op je leeftijdsgenoten (= cognitief sterk functionerend) kan je ook toegelaten worden tot dit leerjaar als je niet beschikt over een studiebewijs (A-, B- of C-attest) van het onderliggende leerjaar en  op voorwaarde dat de klassenraad jou toelaat. De klassenraad is ook bevoegd om te bepalen of een leerling cognitief sterk functionerend is.

Kan ik overzitten?

Je wordt toegelaten:

• als je geslaagd bent in het 1ste leerjaar van de 3de graad TSO van dezelfde studierichting;
• als je geslaagd bent in het 1ste leerjaar van de 3de graad TSO van een andere studierichting van hetzelfde studiegebied. In dit geval is een gunstige beslissing van de toelatingsklassenraad nodig.
• als je geslaagd bent in het 1ste leerjaar van de 3de graad ASO, TSO of KSO in een studierichting van een ander studiegebied.
  In dit geval is een gunstige beslissing nodig van de toelatingsklassenraad na kennisname van advies delibererende klassenraad van studierichting die leerling in 1ste leerjaar van 3de graad met vrucht heeft gevolgd en deze beslissing is gebaseerd op ernstige medische, psychische, sociale of onderwijskundige redenen.

In afwijking van voorgaande voorwaarden kunnen leerlingen met tekorten voor bepaalde programmaonderdelen in het onderliggend leerjaar worden toegelaten.
In dit geval is een gunstige beslissing nodig van de toelatingsklassenraad van het structuuronderdeel waarvoor de leerling opteert na overleg met de delibererende klassenraad van het structuuronderdeel waaruit de leerling komt.
De inrichtende macht beslist of de school gebruik maakt van deze afwijkingsmogelijkheid.
De bedoeling is rekening te houden in individuele gevallen met specifieke onderwijskundige of organisatorische argumenten en meer individuele leertrajecten aan te bieden.
Als de school van die afwijking gebruik maakt gelden volgende uitzonderlijke modaliteiten:

• de tekorten moeten weggewerkt zijn vóór het einde van het 2de leerjaar van de 3de graad (bv. via remediëring, bijkomende opdrachten, ...).
• in het 1ste leerjaar wordt het oriënteringsattest vervangen door het attest regelmatige lesbijwoning
• beslist de delibererende klassenraad van het 2de leerjaar van de 3de graad om een oriënteringsattest A van het 1ste leerjaar toe te kennen aan leerlingen die tekorten van het 1ste leerjaar hebben weggewerkt maar niet geslaagd zijn in het 2de leerjaar.

Leerlingen met een attest van regelmatige lesbijwoning over het 1ste leerjaar van de 3de graad, binnen het systeem van uitstel van de delibererende klassenraad tot het einde van desbetreffende graad, worden ook toegelaten.

Als je uit het buitengewoon secundair onderwijs komt, kan je worden toegelaten op voorwaarde dat de toelatingsklassenraad akkoord gaat. In afwachting van hun beslissing word je onder ontbindende voorwaarde ingeschreven. Zie ook SO/2012/01 (10.1.5.4.)

Kom je uit een niet-Vlaamse onderwijsinstelling (buitenlandse -, Frans- of Duitstalige school in België) of uit een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers (OKAN), dan kan de toelatingsklassenraad van de school je toelaten tot dit leerjaar.
Dit moet beslist worden binnen de 25 lesdagen vanaf je start in dat leerjaar.

Je mag secundair onderwijs volgen tot het einde van het schooljaar waarin je 25 wordt.

Meer info: omzendbrief SO 64. 

Extra

Toelating voor cognitief sterk functionerende leerlingen:

Als je verstandelijk vooruit bent op je leeftijdsgenoten (= cognitief sterk functionerend) kan je ook toegelaten worden tot dit leerjaar als je niet beschikt over een studiebewijs (A-, B- of C-attest) van het onderliggende leerjaar en  op voorwaarde dat de klassenraad jou toelaat. De klassenraad is ook bevoegd om te bepalen of een leerling cognitief sterk functionerend is.

Kan ik overzitten?

Je kan één van volgende Oriënteringsattesten behalen: A, B of C:

• een Oriënteringsattest A, als je GESLAAGD bent;
• een Oriënteringsattest B, als je GESLAAGD bent MAAR niet verder TSO mag volgen (dus enkel BSO is mogelijk);
• een Oriënteringsattest C, als je NIET GESLAAGD bent;
• een Attest van regelmatige lesbijwoning.
  Indien een school werkt volgens ‘het systeem van uitstel van de delibererende klassenraad tot het einde van een graad’, krijg je hiermee toelating tot het 2de leerjaar van de 3de graad.

Je behaalt:

• een Diploma Secundair Onderwijs, als je GESLAAGD bent.
• een Oriënteringsattest C als je NIET GESLAAGD bent.
• een getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer wanneer de delibererende klassenraad beslist dat je voldaan hebt voor het programma bedrijfsbeheer.
  Let wel: de mogelijkheid wordt voorzien om dit getuigschrift uit te reiken.
  Dit is geen verplichting!

Veranderen van school mag altijd.

Je mag in het 5e jaar van onderwijsvorm en/of studierichting veranderen tot en met 15 januari van het lopende schooljaar.

De toelatingsklassenraad beslist of ze na 15 januari een overgang naar een andere studierichting en/of onderwijsvorm toestaat. Zie regelgeving: SO 64 9.2.10.2

Veranderen van school mag altijd.
Veranderen van richting is niet toegelaten
In uitzonderlijke gevallen* kan de toelatingsklassenraad een overgang toestaan.

* Wanneer een overgang van studierichting en/of onderwijsvorm echt aangewezen is voor een individuele leerling, kan de toelatingsklassenraad een overgang toestaan. Zie SO 64.9.2.13.2

Het is onmogelijk een limitatieve lijst van ‘uitzonderlijke gevallen’ voor op te stellen. Na kennisname van het advies van de begeleidende klassenraad van de studierichting die de leerling tot dan toe volgt, beslist de toelatingsklassenraad of er ernstige medische, psychische, sociale of onderwijskundige redenen zijn. 
Zo kunnen bv. een verhuis naar een regio waar de tot dan toe gevolgde studierichting niet bestaat, psychische problemen die verband houden met een foute studiekeuze, studieverandering omwille van de aansluiting met een studiekeuze hoger onderwijs  of een allergie aan producten die eigen zijn aan de opleiding… geldige redenen zijn.

Je wordt toegelaten tot alle Se-n-Se-opleidingen uit hetzelfde studiegebied waarin je het diploma secundair onderwijs hebt behaald.
Dit betekent echter niet dat in de praktijk alle overgangen vanzelfsprekend zijn.
Informeer je vooraf goed bij de scholen! 
Als je een Se-n-Se-opleiding wilt volgen in een ander studiegebied moet de toelatingsklassenraad van de school dit toelaten. 
Dit studiegebied omvat in de derde graad TSO enkel de Se-n-Se-opleiding Integrale Veiligheid.
 De toelatingsklassenraaad zal dus altijd moeten oordelen of je mag starten.
Na deze opleiding kan je gaan werken of verder studeren.

Dit zijn de Se-n-Se-jaren van dit studiegebied:

In het aso en kso worden 7de jaren ingericht als voorbereidend jaar op het hoger onderwijs.
In het aso gaat het om een jaar dat tekorten in de vooropleiding wiskunde en wetenschappen wil bijwerken.
In het kso bereiden deze jaren voor op de artistieke toelatingsproeven van het hoger onderwijs.
Sommige voorbereidende jaren worden in geen enkele school ingericht.
Dit kan jaarlijks wijzigen.

Met een diploma secundair mag je starten in een professionele bacheloropleiding.
Na het tso is de overstap naar een inhoudelijk verwante richting meestal haalbaar.
Houd bij je keuze zeker rekening met je vooropleiding.
Na het bso is dit veel minder vanzelfsprekend owv de zwakkere theoretische vooropleiding.
Bespreek je keuze grondig vooraleer te beslissen. De studierendementscijfers die bij elke richting vermeld worden onder het gelijknamige tabblaadje, informeren je over gemaakte keuzes en gemiddeld studiesucces.

Dit zijn de inhoudelijk aansluitende opleidingen:

Met een diploma secundair mag je starten in de meeste academische bacheloropleidingen.
Voor enkele opleidingen gelden extra toelatingsvoorwaarden.
Let wel dat deze opleidingen sterk theoretisch zijn en dat een instap na tso, en vooral na bso, zeker niet vanzelfsprekend is.
Deze opleidingen worden meestal door een universiteit georganiseerd.  
Uitzonderingen hierop zijn de opleidingen \'Nautische wetenschappen\', georganiseerd door de Hogere Zeevaartschool en de kunstrichtingen in de studiegebieden \'Muziek en Podiumkunsten\' en \'Audiovisuele en Beeldende Kunst\', die door een School of Arts worden georganiseerd.
De academische opleidingen zijn voor de theorie een pak moeilijker dan de professionele bachelors. De studierendementscijfers die bij elke richting vermeld worden onder het gelijknamige tabblaadje, informeren je over gemaakte keuzes en gemiddeld studiesucces.
Je doet er goed aan je keuze en je kansen op studiesucces vooraf grondig te bespreken met je ouders, leerkrachten, het CLB,...

Dit zijn de inhoudelijk aansluitende opleidingen:

Deze opleidingen positioneren zich op niveau 5 van de Vlaamse kwalificatiestructuur. Ze maken deel uit van het hoger onderwijs en situeren zich qua niveau net onder de professionele bachelor. 
De graduaatsopleidingen en HBO5 Verpleegkunde bereiden voor op het uitoefenen van een beroep. 
Let wel op: de toelatingsvoorwaarden zijn verschillend, maar met een diploma secundair onderwijs kan je altijd starten in elke graduaatsopleiding of in HBO5 Verpleegkunde. 

Via deze link kan je meer lezen over de graduaatsopleidingen, het aanbod, ….

Als je slaagt in dit specialisatiejaar heb je je diploma secundair onderwijs op zak en kan je nog verder studeren in een Voorbereidend jaar, het Se-n-Se of het hoger onderwijs.

Dit zijn de mogelijkheden: