Deeltijds Beroepssecundair Onderwijs (DBSO)

Een opleiding in het stelsel Leren en Werken in een Centrum voor Deeltijds Onderwijs (CDO)

Leerlingen die niet langer voltijds op de schoolbanken willen zitten, kunnen in een Centrum voor Deeltijds Onderwijs (CDO) vooral terecht voor een duale opleiding. In deze opleidingen kan je een beroep aanleren én een diploma of getuigschrift behalen. Je krijgt lessen en leert op een werkplek. Daarnaast worden in een aantal CDO’s nog opleidingen georganiseerd binnen het stelsel van Leren en Werken. Het aanbod binnen het stelsel van Leren en Werken wordt afgebouwd en kantelt in in duaal leren. De inkanteling moet afgerond zijn tegen schooljaar 2025-2026.

In schooljaar 2023-2024 betekent dit dat nieuwe leerlingen zich nog kunnen inschrijven in opleidingen die niet geschrapt zijn op 1 september 2022 of 1 september 2023 binnen het stelsel van leren met de koppeling van de algemene vorming met het oog op het behalen van een studiegetuigschrift 3^e graad SO of diploma SO.

In schooljaar 2024-2025 kunnen leerlingen nog instromen in alle overige bestaande (niet geschrapte) opleidingen binnen het stelsel van leren met de koppeling van de algemene vorming met het oog op het behalen van een diploma SO.  Meer info

In een CDO ben je voltijds (= minimum 28 u/week) bezig met je opleiding.De verantwoordelijkheid voor het realiseren van een voltijds engagement ligt bij het CDO.

Welke Opleidingen?

Je hebt de keuze tussen een groot aantal opleidingen: Opleidingen CDO 

Wie kan een opleiding in het stelsel Leren en Werken in een CDO volgen?

In deze omzendbrief vind je toelatingsvoorwaarden met betrekking tot leeftijd, instroom uit een buitenlands onderwijssysteem of OKAN en vooropleiding.

Let op! Door de inkanteling van Leren en Werken in duaal leren wordt het aanbod binnen het stelsel Leren en Werken afgebouwd. Niet elk CDO heeft in de praktijk nog een aanbod binnen het stelsel Leren en Werken. Nieuwe leerlingen kunnen zich in 2023-2024 slechts inschrijven voor een niet geschrapte opleiding binnen het stelsel Leren en Werken met het oog op het behalen van een getuigschrift 3^e graad of diploma SO(zie hoger.)

Wie kan een duale opleiding volgen in een CDO?

De toelatingsvoorwaarden vind je hier terug.

Belangrijk verschil in vergelijking met een opleiding in het stelsel Leren en Werken is dat de duale leerweg enkel bedoeld is voor leerlingen die arbeidsrijp zijn of bijna arbeidsrijp. Je moet dus bereid zijn om te leren via werkervaring.

Wat mag je verwachten in een opleiding in het stelsel Leren en Werken in een CDO?

Lessen?

Je zit minimum 15 u per week op de schoolbanken in een CDO

Werkplekleren?

Je oefent minimum 13u per week je vaardigheden op de werkvloer. Je leert je job al doende.
Als deeltijds werken om de één of andere reden (nog) niet mogelijk is, worden er alternatieven voorzien door het CDO.

Op basis van een screening wordt bepaald wat het meest geschikte traject voor jou is:

• Arbeidsdeelname  (AD): Als je al echt wil/kan werken. Als je de juiste attitudes hebt om te gaan werken (op tijd komen, inzet, leiding aanvaarden...) vult men de werkplekcomponent in via gewone tewerkstelling met een loon of  leervergoeding. In combinatie met de component 'leren' in een CDO voldoe je aan het voltijds engagement

  Het is het CDO dat finaal beslist op welke wijze de arbeidsdeelname voor een individuele jongere wordt ingevuld, na overleg met de jongere (indien meerderjarig) of zijn ouders (indien minderjarig).
  Komen voor arbeidsdeelname in aanmerking :
  a) elke vorm van reguliere tewerkstelling op basis van een overeenkomst van alternerende opleiding, een stageovereenkomst alternerende opleiding of een deeltijdse arbeidsovereenkomst.
  b) het volgen van een sportgerelateerde opleiding, waarbij de opleiding enerzijds een duidelijke beroepskwalificatie moet hebben die op zijn minst minimale aansluiting vindt bij de beoefende sport en anderzijds georganiseerd wordt in overleg met en na formele instemming van een erkende sportfederatie;
  c) het vrijwilligerswerk, zoals bij wet bepaald;
  d) het tijdelijk volgen van een bijkomende opleiding of cursus die specifiek gericht is op het verhogen van de tewerkstellingsperspectieven of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, bv. een sollicitatietraining, attitudetraining, intensieve taalcursus ...
  e) het verrichten van culturele, sociale of sportactiviteiten georganiseerd door een instantie van de overheid of erkend door of namens een overheid.

• Aanloopcomponent (AC) als je graag wil werken maar nog enkele arbeidsattitudes en vaktechnische vaardigheden moet aanleren. In combinatie met de component 'leren' in een CDO voldoe je aan het voltijds engagement.
  
  Indien een jongere echter niet arbeidsrijp/arbeidsbereid is kan een naadloos flexibel traject (NAFT) aangewezen zijn. NAFT wordt georganiseerd ter vervanging van de component leren, de component werkplekleren of beide componenten samen. De toeleiding naar een NAFT vindt plaats na de screening (door het CDO) en op advies van het CLB (na een handelingsgericht traject). Het CDO, het CLB en de organisator van het NAFT-traject bepalen voorafgaand aan de start van het traject welke organisatievorm aangewezen is. Het is het CLB die leerlingen voor een NAFT aanmeldt bij de aanbieders ervan. Een NAFT kan gespreid worden over een aantal weken, eventueel schooljaaroverschrijdend. Een NAFT kan starten op elk moment van het schooljaar en duurt zo lang als nodig, maar zo kort als mogelijk. 

• Als je + 18 jaar bent kan je enkel kiezen voor AD (= gewone tewerkstelling), maar kan er wel een NAFT ingezet worden.

Waar?

Les volgen doe je in een CDO.  

Organisatie?

Opleidingen in een CDO worden ofwel lineair ofwel modulair georganiseerd. De meeste niet- duale opleidingen worden modulair aangeboden.

Modulair betekent:
De leerstof wordt opgedeeld in verschillende leerpakketten of modules. Elke module is een afgerond deel van een opleiding.
Elke module kan starten op elk ogenblik van het schooljaar en gespreid worden over 1 of meerdere schooljaren. Sommige modules zijn onafhankelijk van elkaar, andere modules moeten in een bepaalde volgorde doorlopen worden (sequentieel).

Lineair betekent:
De opleidingen starten bij het begin van het schooljaar en lopen over 1 of meerdere volledige schooljaren.

Waaruit bestaat mijn duale opleiding in een CDO?

Je krijgt lessen algemene vorming + beroepsgerichte vorming.

Algemene vorming bestaat uit: het Project Algemene vakken, Frans of Engels en de vakoverschrijdende eindtermen van het SO.
Deze lessen worden hoofdzakelijk gegeven op het CDO. Ook worden er praktijklessen gegeven.
Algemene vorming kan ook deels geïntegreerd worden in de beroepsgerichte vorming.
Ook praktijklessen worden op het CDO gegeven.

De beroepsgerichte vorming is gebaseerd op Beroepskwalificatie(s).
Hierin staat wat je moet kunnen als beginnende werknemer in een bepaald beroep.
Deze vorming krijg je vooral op je reële werkplek en gedeeltelijk op het CDO.

Meer dan de helft van je opleiding breng je door op de werkvloer. Gemiddeld is dit 20u per week (of meer).

Er wordt een individueel opleidingsplan uitgewerkt. Hierin wordt rekening gehouden met je werkplek en je specifieke noden.
Het Centrum voor Deeltijds beroepssecundair Onderwijs (CDO) beslist vrij hoe het standaardtraject wordt vertaald naar lessen en hoeveel opleidingsuren op het CDO worden gegeven.

De opleiding kan lineair of modulair georganiseerd worden.
Lineair? dan volg je les volgens een schooljaarsysteem,
Modulair? dan bestaat je opleiding uit clusters (bundels van leeractiviteiten).

Zie ook hier.

Welke procedure moet ik volgen na mijn toelating tot een opleiding in het stelsel Leren en Werken in een CDO?

Elke leerling doorloopt volgende stadia:
Aanmelding
Je meldt je aan in een CDO.
Inschrijving
Je schrijft je in waarna  voor elke jongere de verplichte screening volgt.
Screening
Dit gebeurt ten laatste op 14 september of binnen de 14 dagen bij een laattijdige inschrijving.
De screening is eenmalig en hoeft niet meer wanneer dit al gebeurde bij een eerdere inschrijving in een ander of in hetzelfde centrum.
Het resultaat van de screening is bindend (voor zij die nog in geen ander CDO een screening hadden doorlopen) en wordt opgenomen in het trajectvolgsysteem van de VDAB. 

Wat gaat de screening na?
Je arbeidsrijpheid, interesses, motivatie en eerder verworven competenties. 
Op basis van de screeningsresultaten kom je meestal terecht in 1 van de 3 trajecten (AD, AC of NAFT). 

Je krijgt tijdens het doorlopen van dit ‘traject- op- maat’, trajectbegeleiding. Het is de bedoeling om je zo goed mogelijk te begeleiden naar de arbeidswereld.
Na de screening kan men je ook adviseren een andere opleiding of een andere vorm van onderwijs (bv. buitengewoon onderwijs of leertijd) te volgen.

Mogelijke Trajecten: 

• de arbeidsdeelname
• de aanloopcomponent

Trajectbegeleiding
Binnen een CDO zijn 1 of meer personen verantwoordelijk voor de trajectbegeleiding. 
Voor elke jongere wordt zo vlug mogelijk (ten laatste 1 maand na de screening) een trajectbegeleidingsplan opgesteld.
Bedoeling is je op je eigen tempo naar arbeidsdeelname te loodsen.
Om de 2 maanden is er overleg tussen de trajectbegeleider, het CLB en indien nodig de VDAB om het trajectbegeleidingsplan te evalueren en eventueel aan te passen. 
De trajecten die je doorloopt, worden geregistreerd in het trajectvolgsysteem van de VDAB. Je hoeft niet alle fasen te doorlopen, je kan ook steeds terugvallen naar een lager traject.

Als je binnen een schooljaar 30 dagen (60 halve dagen) problematisch afwezig bent, wordt je inschrijving stop gezet als je dan niet meer leerplicht bent.

Welk Contract/ Overeenkomst in niet-duale opleidingen in een CDO?

Ingeval van arbeidsdeelname in het normaal economisch circuit, sluit je 1 van volgende (bezoldigde) overeenkomsten af (sinds 1/9/2016*):

• de overeenkomst alternerende opleiding (vanaf 20u per week werken op jaarbasis) of
• de deeltijdse arbeidsovereenkomst (minder 20u per week werken op jaarbasis)OF
• de deeltijdse arbeidsovereenkomst sociale maribel als je werkt in de non-profit sector in een organisatie waarvoor de sociale maribel**geldt. (kan zowel bij meer als bij minder dan 20u per week werken op de werkplek)

*Reeds bestaande overeenkomsten, lopen verder tot hun einddatum.
**Regeling voor werkplekken in Vlaanderen en Brussel uit de non-profitsector. Bedoeling is nieuwe arbeidsplaatsen creëren via patronale bijdrageverminderingen.

Welke overeenkomst is mogelijk in een duale opleiding in een CDO?

Zie hier. 

 Evaluatie

De klassenraad beslist of je geslaagd bent voor zowel het leergedeelte als voor het werkplekleren. Zij bepalen ook op welke manier je wordt geëvalueerd.

-Modulair onderwijs: De evaluatie van een module/ een opleiding kan gebeuren op elk ogenblik van het schooljaar. De school legt vast wanneer.

-Lineair onderwijs: Als je een lineaire opleiding volgt, word je geëvalueerd op 30 juni. 

Wat kan ik behalen?

Opleiding in een CDO in het stelsel Leren en Werken:

Je kan mits te voldoen aan de nodige voorwaarden, kwalificaties behalen:

• een attest van verworven competenties;

• een deelcertificaat van een module;

• een certificaat van een opleiding;

• een getuigschrift 2e graad secundair onderwijs;

• een studiegetuigschrift van het 2e leerjaar van de 3e graad secundair onderwijs;

• een diploma secundair onderwijs;

• een getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer.

Als je modulair onderwijs volgt, kan je tussentijds slagen in modules.
Concreet betekent dit dat je tijdens je opleiding, dus ook tijdens het schooljaar, een aantal keer beloond kan worden voor een afgewerkt leerpakket. Dan krijg je  meteen een deelcertificaat. Dit is een geldig bewijs dat je een onderdeel van het beroep beheerst.
Als je geslaagd bent in alle modules van je opleidingstraject krijg je het certificaat van de beroepsopleiding. Dit certificaat wordt erkend door de bedrijfswereld.

Duale opleiding in een CDO:

Welke studiebewijzen je kan halen, vind je hier.

Financiën?

Verdien ik iets?

Soms ontvang je een loon, soms een leervergoeding. 
Jongeren met een overeenkomst van alternerende opleiding die slagen in hun opleidingsjaar hebben bovendien recht op een startbonus!

Hoeveel je per maand verdient hangt af van verschillende factoren: je contract, het soort ‘werkplekleren’, de beroepssector, ….

Bedragen vanaf 01-12-2022

Groeipakket/ Kinderbijslag?

Tot 31 augustus van het jaar waarin je 18 wordt, is er altijd recht op het groeipakket, ongeacht wat je verdient.
Na die datum blijft de bijslag enkel behouden wanneer je niet meer verdient dan de kinderbijslaggrens.

Schooltoeslag?

Soms kan je in een CDO een schooltoeslag (via uitbetaler van het Groeipakket) krijgen van de overheid, of je nu een tewerkstelling hebt of niet. Dit kan tot en met het schooljaar waarin je 22 jaar wordt. Of je in aanmerking komt en de grootte van het bedrag hangt af van factoren zoals: je loon, het aantal kinderen ten laste… .  

Spijbelaars kunnen hun schooltoeslag verliezen.

Kosten?
In een CDO kan geen inschrijvingsgeld worden gevraagd.
Per schooljaar kan een bijdrage gevraagd worden voor bepaalde onderwijskosten en/of leermiddelen, op voorwaarde dat de kosten vooraf gecommuniceerd werden. Het bedrag kan variëren naargelang de opleiding.

Wat na een opleiding in het CDO?

De meeste leerlingen gaan direct werken. 

Je kan ook, afhankelijk van de behaalde studiebewijzen, terugkeren naar het secundair onderwijs of zelfs verder studeren in het hoger (beroeps)onderwijs, het volwassenenonderwijs….
Informeer je hierover vooraf bij het CLB.

Overstap naar een school voor voltijds secundair onderwijs?

Tussen 1 september en 15 november kan je overstappen vanuit een CDO  naar een school voor voltijds SO.
Natuurlijk moet je aan de toelatingsvoorwaarden voor de voltijdse studierichting voldoen.

Een attest van het centrum voor deeltijds onderwijs geldt als bewijs dat je er was ingeschreven.
Op basis van dit attest wordt je afwezigheid in het voltijds SO tussen 1 september en de datum van overstap gewettigd. De 1e dag van je effectieve aanwezigheid in het voltijds SO word je ingeschreven.

Na 15 november overstappen naar het voltijds secundair onderwijs is minder evident. De school beslist zelf of ze de tijd dat je afwezig was in het voltijds SO wenst te wettigen.
De school bepaalt wie hierover beslist.
Zo beslist de directeur vaak over de persoonlijke redenen die aanleiding geven tot een overstap en de toelatingsklassenraad over een laattijdige inschrijving… De ouders kunnen hiertegen niet in beroep gaan.

Meer Info?

• Omzendbrief Stelsel van leren en werken, SO/2008/08
• Omzendbrief SO/2019/01 van 13/03/2019 (vlaanderen.be)
• Info SYNTRA Vlaanderen over overeenkomsten binnen stelsel Leren en Werken, de Leertijd en Duaal Leren.
• SYNTRA Vlaanderen, Wegwijs – overeenkomst alternerende opleiding, een leidraad voor leerlingen, ouders, opleidings- en onderwijsinstellingen en ondernemingen.
• Info over schooltoeslag: https://www.vlaanderen.be/de-schooltoeslag-voor-het-basisonderwijs-en-het-secundair-onderwijs-groeipakket