De lesinhouden (lessenroosters) verschillen van school tot school. Scholen hebben een grote vrijheid om het lessenpakket te organiseren. Daarom vermelden we geen lessenroosters meer.
Je kan ervan uitgaan dat de lessen bestaan uit:

• basisvorming die hetzelfde is voor elke leerling in hetzelfde leerjaar in een studierichting met dezelfde finaliteit +
• vorming die typisch is voor de studierichting +
• enkele uurtjes die de school vrij mag invullen

Meer gedetailleerde informatie vind je op de websites van de scholen.

Je kunt starten in het 3de leerjaar van de 3de graad, ingericht als een 7e leerjaar bso gericht op de arbeidsmarkt als je ofwel:

• een diploma secundair onderwijs hebt behaald in een studierichting van hetzelfde studiegebied.
  De toelatingsklassenraad kan een advies formuleren in verband met de haalbaarheid of de geschiktheid van je keuze. Dit advies is niet bindend.
• een diploma secundair onderwijs hebt behaald in een studierichting van een ander studiegebied.
  In dit geval moet de toelatingsklassenraad akkoord gaan. Sommige overstappen worden ‘meestal aanvaard’, soms wegen elders verworven competenties in positieve zin door.
  Voor de studierichting thuis- en bejaardenzorg/zorgkundige geldt dit niet; hier is de toelating enkel mogelijk binnen hetzelfde studiegebied.
• een studiegetuigschrift van het 2de leerjaar van de 3de graad van het S.O. hebt behaald in een studierichting van hetzelfde studiegebied.
  De toelatingsklassenraad kan een advies formuleren in verband met de haalbaarheid of de geschiktheid van je keuze. Dit advies is niet bindend.
• een studiegetuigschrift van het 2de leerjaar van de 3de graad van het S.O. hebt behaald in een studierichting van een ander studiegebied.
  In dit geval moet de toelatingsklassenraad akkoord gaan.
  Sommige overstappen worden ‘meestal aanvaard’, soms wegen elders verworven competenties in positieve zin door.
  Voor de studierichting thuis- en bejaardenzorg/zorgkundige geldt dit niet; hier is de toelating enkel mogelijk binnen hetzelfde studiegebied.

Kom je uit een niet-Vlaamse onderwijsinstelling (buitenlandse -, Frans- of Duitstalige school in België) of uit een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers (OKAN), dan kan de toelatingsklassenraad van de school je toelaten tot dit leerjaar.
Dit moet beslist worden binnen de 25 lesdagen vanaf je start in dat leerjaar.

Regelmatige leerlingen uit het buitengewoon secundair onderwijs (Opleidingsvorm 1, 2, 3) worden toegelaten mits een gunstige beslissing van de toelatingsklassenraad. In afwachting van deze beslissing wordt de leerling onder ontbindende voorwaarde ingeschreven. Zie ook SO/2012/01 10.1.5.4

Toelating voor cognitief sterk functionerende leerlingen (hoogbegaafd):

Als je verstandelijk vooruit bent op je leeftijdsgenoten (= cognitief sterk functionerend) kan je ook toegelaten worden tot dit leerjaar als je niet beschikt over een studiebewijs (A-, B- of C-attest) van het onderliggende leerjaar en  op voorwaarde dat de klassenraad jou toelaat. De klassenraad is ook bevoegd om te bepalen of een leerling cognitief sterk functionerend is.

Je kan de volgende studiebewijzen behalen:

• het diploma van secundair onderwijs als je houder bent van het getuigschrift van de 2e graad van het secundair onderwijs én van het 1e leerjaar van de 3e graad, het 2e leerjaar van de 3e graad van bso en het 7e leerjaar gericht op instroom arbeidsmarkt bso met vrucht hebt beëindigd
• het studiegetuigschrift van het 3e leerjaar van de 3e graad van het secundair onderwijs, ingericht onder de vorm van een 7e leerjaar gericht op instroom arbeidsmarkt als je het leerjaar met vrucht hebt beëindigd, maar niet in aanmerking komt voor het diploma van secundair onderwijs
• het oriënteringsattest C als je het leerjaar niet met vrucht hebt beëindigd of als je het leerjaar, de onderwijsvorm en de studierichting slechts gedurende een gedeelte van het schooljaar in de betrokken school hebt gevolgd.

Als je op basis van een beslissing van de toelatingsklassenraad bent toegelaten tot het 3e leerjaar van de 3e graad bso, dan wordt dit op het diploma secundair onderwijs ingevuld.

Getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer

Dit getuigschrift wordt uitgereikt onder de voorwaarden en modaliteiten die zijn vastgelegd in de omzendbrief SO/2008/01.

Met je diploma secundair op zak kan je verder studeren in een 7e leerjaar tso of kso.
Je kan rechtstreeks starten in een 7e leerjaar tso van hetzelfde studiegebied waarin je je diploma secundair onderwijs hebt behaald.
Kies je voor een 7e leerjaar tso of kso uit een ander studiegebied, dan heb je de toestemming van de toelatingsklassenraad van de school nodig.

Dit zijn de 7e jaren van dit studiegebied:

Graduaatsopleidingen maken deel uit van het hoger onderwijs en situeren zich qua niveau net onder de professionele bachelor (niveau 5 van de Vlaamse kwalificatiestructuur. )

De graduaatsopleidingen bereiden voor op het uitoefenen van een beroep. 
Let wel op: de toelatingsvoorwaarden zijn verschillend, maar met een diploma secundair onderwijs kan je altijd starten in elke graduaatsopleiding. 

Hier kan je meer lezen over de graduaatsopleidingen.

Met een diploma secundair mag je starten in een professionele bacheloropleiding.
Na het tso is de overstap naar een inhoudelijk verwante richting meestal haalbaar.
Houd bij je keuze zeker rekening met je vooropleiding. Na het bso is dit veel minder vanzelfsprekend omwille van de zwakkere theoretische vooropleiding. De studierendementscijfers die bij elke richting vermeld worden onder het gelijknamige tabblaadje, informeren je over gemaakte keuzes en gemiddeld studiesucces.
Bespreek je keuze grondig vooraleer te beslissen.

Dit zijn de inhoudelijk aansluitende opleidingen:

Met een diploma secundair mag je starten in de meeste academische bacheloropleidingen.
Voor enkele opleidingen gelden extra toelatingsvoorwaarden.
Let wel dat deze opleidingen sterk theoretisch zijn en dat een instap na tso, en vooral na bso, zeker niet vanzelfsprekend is.
Deze opleidingen worden meestal door een universiteit georganiseerd.
Uitzonderingen hierop zijn de opleidingen 'Nautische wetenschappen', georganiseerd door de Hogere Zeevaartschool en de kunstrichtingen in de studiegebieden 'Muziek en Podiumkunsten' en 'Audiovisuele en Beeldende Kunst', die door een School of Arts worden georganiseerd.
De academische opleidingen zijn voor de theorie een pak moeilijker dan de professionele bachelors. De studierendementscijfers die bij elke richting vermeld worden onder het gelijknamige tabblaadje, informeren je over gemaakte keuzes en gemiddeld studiesucces.
Je doet er goed aan je keuze en je kansen op studiesucces vooraf grondig te bespreken met je ouders, leerkrachten, het CLB,...

In het aso, kso en bso zijn er 7e leerjaren die voorbereiden op het hoger onderwijs.

• In het aso gaat het om het 7e leerjaar Bijzonder wetenschappelijke vorming, dat tekorten in de vooropleiding wiskunde en wetenschappen wil bijwerken.
• In het kso zijn het jaren die voorbereiden op de artistieke toelatingsproeven van het hoger kunstonderwijs.
• Er is in het bso 1 7e leerjaar dat de leerlingen voorbereidt op het hoger onderwijs.
  Meer info vind je hier. 

Sommige voorbereidende jaren worden in geen enkele school ingericht. Dit kan jaarlijks wijzigen.

Je mag ook nog een ander 7e leerjaar bso gericht op de arbeidsmarkt volgen.
Wil je een richting uit een ander studiegebied, dan moet de toelatingsklassenraad dit toestaan. 

Per bachelor- en graduaatsopleiding die je kan volgen in het hoger onderwijs kan je hier bekijken wat de resultaten zijn van afgestudeerden uit verschillende studierichtingen uit het secundair onderwijs (SO). De resultaten geven weer voor welk % van de opleiding de studenten slaagden in hun 1e jaar hoger onderwijs.
Dit wordt het studierendement genoemd en wordt uitgedrukt als een percentage. De berekeningen gebeurden op basis van de studiekeuzes die leerlingen in Vlaanderen maakten in de voorbije jaren.

Om te weten hoe goed leerlingen het doen in het 1e jaar hoger onderwijs kijkt men naar het studierendement. Onderstaande tabel geeft het studierendement (SR) in het 1e jaar van het hoger onderwijs weer van studenten uit een bepaalde studierichting SO. Dit is de verhouding van het aantal verworven studiepunten (waarvoor geslaagd) t.o.v. het aantal opgenomen studiepunten (waarvoor ingeschreven). Dit percentage wordt weergegeven in 5 categorieën: 0%, 1-24%, 25-49%, 50-84% en 85-100%.

De tabel geeft ook het gewogen gemiddeld studierendement weer. Daarbij weegt een student zwaarder door naarmate hij meer studiepunten heeft opgenomen. Vb. Een gemiddeld SR van 68% = de studenten uit een bepaalde studierichting SO, zijn samen geslaagd voor 68% van de studiepunten waarvoor ze zich hadden ingeschreven. Hoe hoger het gemiddeld SR hoe beter de studenten uit deze secundaire studierichting het gemiddeld doen in een bepaalde bachelor.
Er wordt alleen rekening gehouden met jongeren die zich:

• ONMIDDELLIJK (= zonder onderbreking) na het secundair onderwijs,
• VOOR HET EERST inschrijven in een academische of professionele bachelor of graduaatsopleiding,
• met een DIPLOMACONTRACT,
• aan een VLAAMSE universiteit of hogeschool.

• Secundaire studierichting: de studierichting in het secundair onderwijs waarvoor het diploma behaald werd .
• Opleiding Hoger onderwijs: : de professionele bachelor, academische bachelor of graduaatsopleiding waarin men zich voor het eerst inschrijft na het secundair onderwijs.
• Aantal studenten: het aantal leerlingen uit een secundaire studierichting dat zich inschreef in een bepaalde bacheloropleiding of graduaatsopleiding van het hoger onderwijs.
• Participatiegraad: het % studenten t.o.v. van alle afgestudeerden (uit een bepaalde secundaire studierichting) dat zich ingeschreven heeft in deze opleiding van het hoger onderwijs.

Enkel wanneer een voldoende aantal leerlingen (=30) uit een zelfde secundaire studierichting voor een bepaalde opleiding hoger onderwijs kiest, worden de cijfers weergegeven.

Opgelet: deze cijfers hebben betrekking op gemiddelden en geven geen oorzakelijk verband weer tussen de studiekeuze in het secundair onderwijs en het studierendement in het hoger onderwijs.

extra info over studierendement

Uitleg:

(nog) Geen bachelordiploma behaald:

Opgelet:

• Enkel het eerst behaalde bachelordiploma wordt meegeteld. Enkel als een student in hetzelfde academiejaar een eerste academische bachelor én een eerste professionele bachelor behaalt, worden beide diploma’s meegeteld.
• Enkel wanneer een voldoende aantal leerlingen (minimum 30) uit deze studierichting SO onmiddellijk overstapt naar een bachelor, worden de cijfers weergegeven. Bij minder studenten zijn de cijfers weinig betekenisvol.
• Deze cijfers hebben betrekking op gemiddelden en geven geen oorzakelijk verband weer tussen de studiekeuze in het secundair onderwijs en het behalen van een bachelordiploma.

* Vooropgestelde studieduur: wordt bepaald op het moment van afstuderen op basis van de studieomvang van de opleiding.
De vooropgestelde studieduur kan verschillen van opleiding tot opleiding.

• Vb. Voor een opleiding van 180 studiepunten betekent ‘binnen de vooropgestelde studieduur’ dat de student er maximum 3 jaar over doet om af te studeren. De ‘vooropgestelde studieduur +1’ komt overeen met 4 jaar; de ‘vooropgestelde studieduur + 2 en meer’ komt overeen met 5 jaar en meer.”
• Vb. De professionele bachelor Verpleegkunde heeft een studieomvang van 240 studiepunten en duurt bijgevolg 4 jaar. Als de student er in deze opleiding verpleegkunde slaagt binnen maximum 4 jaar, heeft hij ook het bachelordiploma behaald binnen de vooropgestelde studieduur.

Uitleg:

(Nog) Geen graduaatsdiploma behaald:

Opgelet:

• Enkel wanneer een voldoende aantal leerlingen (minimum 30) uit deze studierichting SO onmiddellijk overstapt naar een graduaatsopleiding, worden de cijfers weergegeven. Bij minder studenten zijn de cijfers weinig betekenisvol.
• Deze cijfers hebben betrekking op gemiddelden en geven geen oorzakelijk verband weer tussen de studiekeuze in het secundair onderwijs en het behalen van een graduaatsdiploma.