Duaal leren

Beschrijving?

Er bestaan 2 evenwaardige leerwegen binnen het secundair onderwijs: Duaal leren en het Regulier onderwijs. Je behaalt er dezelfde competenties maar op een verschillende manier.
Duaal leren is bedoeld voor leerlingen die hun diploma secundair onderwijs willen behalen via de combinatie van ‘leren in een onderwijsinstelling’ + ‘leren in een onderneming’.
Onder ‘onderwijsinstelling’ verstaan wij: een school voor voltijds secundair onderwijs (SO), een centrum voor deeltijds onderwijs (CDO) of een SYNTRA- lesplaats.

Je leert heel wat op je werkplek. Vandaar dat de onderneming en je engagement van groot belang zijn. 
Hoeveel % van je tijd doorgebracht wordt op de werkvloer, hangt af van je opleiding.

Welke duale opleidingen worden er waar georganiseerd?

Wie kan Duaal leren volgen?

• Iedereen die niet langer voltijds leerplichtig is.
  Concreet: 16- jarigen of jongeren vanaf 15 jaar op voorwaarde dat zij de 1^e twee leerjaren van het secundair onderwijs hebben gevolgd (ze hoeven niet geslaagd te zijn).
  Anders dan in het deeltijds onderwijs, kan een 14-jarige zich niet inschrijven in duaal leren.
  (Je moet al 15 zijn om je te kunnen inschrijven!)
  
  
• Voorts gelden algemene toelatingsvoorwaarden zoals: geslaagd zijn in de onderliggende graad.
  
  
• Voor bepaalde duale opleidingen bestaan er bijzondere toelatingsvoorwaarden (bv. medisch geschikt zijn...). Deze worden vermeld in het standaardtraject van de opleiding. 
  
  
•  Uitzondering: Je kan overgaan naar een 3e graads- opleiding, zelfs als je niet geslaagd bent voor de algemene vorming van de onderliggende 2^e  graad.
  Voorwaarden:
  -geslaagd voor je beroepsgerichte vorming in je duale opleiding van de 2e graad (= beroeps- of deelkwalificaties behaald)
  -als de duale 2e graadsopleiding inhoudelijk aansluit bij de opleiding van de 3e graad. 

Duaal Leren is bedoeld voor arbeidsrijpe leerlingen of leerlingen die arbeidsbereid zijn. 
Hoe weet je of je dat bent?
Alle leerlingen die in het voorafgaandelijk schooljaar in 4 of 5 SO, een A- of B-attest behaalden in een studierichting met finaliteit arbeidsmarkt of dubbel, krijgen van de klassenraad op het einde van het schooljaar een verplicht (niet-bindend) advies over hun arbeidsrijpheid/arbeidsbereidheid.
Leerlingen die het vorig schooljaar een doorstroomrichting volgden en die wensen over te stappen naar  duaal leren, vragen zélf een advies aan de klassenraad van de voorafgaande opleiding of aan de trajectbegeleider van de duale opleiding.
Leerlingen uit opleidingsvormen 3 en 4 van het buitengewoon secundair onderwijs krijgen ook verplicht een niet-bindend advies uitgereikt.

Een kwaliteitsvol advies is goed onderbouwd en gebaseerd op meerdere observaties, regelmatige gesprekken, vaststellingen tijdens de praktijklessen, ….

Jongeren met een negatief advies kunnen zich ook inschrijven voor een duale opleiding als ze voldoen aan de toelatingsvoorwaarden. 

Hoe kan ik zelf achterhalen of duaal leren iets voor mij is?
Je kan een stage of observatie doen om te ondervinden of dit is wat je zoekt. Je kan dit doen in het jaar voorafgaand aan het duaal leren gedurende max. 1 week  d.m.v. een stageovereenkomst.

Wanneer kan ik starten met mijn duale opleiding?

Tot en met de 1e lesdag van november kan je starten in een duale opleiding. 

De data tot wanneer je kan starten in een duale opleiding worden geleidelijk aan gelijkgetrokken met deze van het niet-duaal onderwijs.
Concreet:

-Vanaf 1 september 2022 kan je in 3 en 4 SO duaal instappen tot en met 15 januari
-Vanaf 1 september 2023 kan je in 5 SO duaal instappen tot en met 15 januari
-Vanaf 1 september 2024 kan je pas instappen in 6 SO duaal wegens ernstige redenen + akkoord van de toelatingsklassenraad + na advies van de klassenraad van de studierichting die je tot dan toe volgde. Geen datum van toepassing.
-Vanaf 1 september 2025 kan je pas instappen in Se-n-Se duaal mits toelating van de klassenraad. Geen datum van toepassing. 

Hoe ziet je opleiding er uit en waar wordt ze georganiseerd?

Voor elke duale opleiding bestaat er een standaardtraject. Hierin staat gedetailleerd wat jij minimaal moet leren op vlak van:

• algemene vorming en
• beroepsgerichte vorming

Algemene vorming? Deze wordt voornamelijk op school/het CDO/de SYNTRA- lesplaats georganiseerd.

Beroepsgerichte vorming?  Deze is gebaseerd op 1 of meerdere beroepskwalificatie(s).
In een beroepskwalificatie staat wat je moet kunnen als beginnende werknemer in een bepaald beroep.

 
De onderwijsinstelling vertaalt het standaardtraject naar lessen.
Zij beslissen ook of de opleiding lineair of modulair georganiseerd wordt.

Lineair? dan volg je les volgens een schooljaarsysteem,
Modulair? dan bestaat je opleiding uit clusters (bundels van leeractiviteiten).

De school /het CDO /SYNTRA stelt voor jou een individueel opleidingsplan op waarin wordt rekening gehouden met je werkplek en je specifieke noden.
Heb je nood aan  aanpassingen op school en/of op de werkplek? Bespreek dit met je trajectbegeleider (omzendbrief ‘duaal leren en de aanloopfase', 7.5 + bijlage 3).

Werkplekleren?
Een werkplek vinden is zeer belangrijk. Via werkervaring verwerf je beroepsgerichte competenties, praktijkkennis en de juiste basisattitudes.
Je kan door je trajectbegeleider geholpen worden bij het zoeken naar een onderneming. Soms kan hiervoor zelfs extra ondersteuning voor voorzien worden (IBAL-begeleiding in leren en werken).
Je opleiding bepaalt hoeveel tijd je zal doorbrengen op de werkvoer.

Alle jongeren in een duale opleiding  binnen het gewoon SO moeten binnen de 20 dagen na de 1^e lesbijwoning (of na  het stoppen van een eerdere opleiding)  een (nieuwe) werkplek vinden!
De periode waarin je nog geen werkplek hebt gevonden, wordt door de onderwijsinstelling  voltijds ingevuld. Ook als dit een CDO of SYNTRA- lesplaats is.
Als je binnen de vastgelegde termijn geen overeenkomst hebt afgesloten, moet je met je duale opleiding stoppen.  
Slechts in enkele situaties kan de periode van 20 opleidingsdagen per schooljaar verlengd worden.

Welke school organiseert  welke duale opleiding binnen het gewoon SO?

Ga op Onderwijskiezer.be naar het onderdeel 'secundair onderwijs', klik op de juiste graad en kies vervolgens de juiste onderwijsvorm (TSO,BSO).
Zo krijg je het overzicht van alle voltijdse studierichtingen die daar worden aangeboden.
Als je een duale opleiding hebt geselecteerd, kan je hier op klikken en kom je op de informatiepagina terecht van deze opleiding. 
Via het tabblad 'scholenzoeker' kom je te weten in welke onderwijsinstellingen de opleiding aangeboden wordt. 

Via  Opleidingen DBSO krijg je het overzicht gepresenteerd van alle deeltijdse beroepsopleidingen + alle duale opleidingen die georganiseerd worden in een centrum voor deeltijds onderwijs (CDO).
Als je een opleiding hebt geselecteerd kom je op de informatiepagina van deze opleiding.
Via het tabblad 'scholenzoeker' kom je te weten in welke centra de opleiding aangeboden wordt.

Via Opleidingen in de leertijd krijg je het overzicht van alle leertijdopleidingen + alle duale opleidingen die georganiseerd worden op een SYNTRA-lesplaats.
Als je een opleiding hebt geselecteerd kom je op de informatiepagina van deze opleiding.
Via het tabblad 'Campus' kom je te weten waar deze opleiding aangeboden wordt.

Shortcut?
Binnen het onderdeel ‘secundair onderwijs’, knop  zoek studierichting , kom je terecht op een pagina waar je ‘duale opleiding’ kan selecteren.
Als je vervolgens op ‘Zoeken’ klikt, worden alle duale opleidingen binnen het gewoon SO alfabetisch weergegeven.  Gevolgd door specificaties zoals de graad, de organisatievorm...

Een overeenkomst afsluiten

• Op een screening met betrekking tot arbeidsrijpheid volgt een niet- bindend advies. Dit advies wordt geformuleerd door de klassenraad/het begeleidend team.

• Je trajectbegeleider (op school) helpt je bij het zoeken naar een werkplek, organiseert een intakegesprek en blijft je begeleiden tijdens je hele leertraject.

• Je mentor (uit het bedrijf) is verantwoordelijk voor je begeleiding + opleiding op de werkplek.

• Jij, je school én het bedrijf sluiten een overeenkomst af.

De school weet welke overeenkomst voor jou geldt.
Volgende 3 soorten overeenkomsten bestaan binnen Duaal Leren:

• een stageovereenkomst ‘alternerende opleiding'  - SAO 

• een overeenkomst 'alternerende opleiding' - OAO

• een deeltijdse arbeidsovereenkomst - DA ifv sociale maribel
  

*Regeling voor werkplekken in Vlaanderen en Brussel uit de non-profitsector. Bedoeling is nieuwe arbeidsplaatsen creëren via patronale bijdrageverminderingen.

** wanneer -uitzonderlijk- door overmacht/onvoorziene omstandigheden dit aantal uren finaal niet wordt bereikt, blijft de bezoldigde overeenkomst rechtsgeldig.

Voor de opleiding 'Zorgkundige duaal' wordt geen stageovereenkomst gebruikt gezien er gemiddeld 20 u werkplekleren wordt gerealiseerd. Meestal sluit men een deeltijdse arbeidsovereenkomst sociale maribel.

Wat kan ik behalen?

Een onderwijskwalificatie (diploma of getuigschrift) als je geslaagd bent voor je volledige opleiding.

Leerlingen die hier niet in slagen, kunnen (een) erkende beroepskwalificatie(s) (of deelkwalificatie(s)) behalen. 
Ook kunnen er bewijzen van competenties worden afgeleverd.

Scholen zullen kunnen kiezen tussen een graads- of leerjaarevaluatie:

• vanaf 1 september  voor de hele 2e graad
• vanaf 1 september 2023 voor 5 SO
• vanaf 1 september 2024 voor 6 SO
• vanaf 1 september 2025 voor Se-n-Se

Als je bij een graadsevaluatie, je 2-jarige opleiding stopt na je 1^e jaar en je wil terug naar een niet-duale opleiding, bezorgt de klassenraad/het begeleidingsteam je een Oriënteringsattest.

Financiën

Het Groeipakket (= vroegere Kinderbijslag + andere financiële hulp)

Ingeval van een stageovereenkomst alternerende opleiding én ingeval je een leervergoeding krijgt na afsluiting van een overeenkomst alternerende opleiding (OAO), hebben je ouders nog recht op het groeipakket. 
Het is gegarandeerd tot 31 augustus van het jaar waarin je 18 wordt.
Vanaf 18 jaar zijn er voorwaarden verbonden aan het recht op een groeipakket.
Meer info  op https://www.groeipakket.be/nl/wat-zit-er-in-het-groeipakket/elk-kind-krijgt of bij je trajectbegeleider.

Verdien ik iets?

Dit hangt af van je overeenkomst.
Het maximumbedrag ligt vast. Wat je effectief krijgt, wordt berekend naargelang het aantal gewerkte dagen.
Bv. Als je 1 dag van de 20 werkdagen ongewettigd afwezig bent, dan gaat 1/20e af van je loon.  

Bedragen voor het schooljaar 2020-2021

Wat als ik nog niet arbeidsrijp ben maar wel arbeidsbereid?

De klassenraad formuleert na 4 en 5 SO (finaliteit arbeidsmarkt of dubbel) voor elke leerling een advies i.v.m. arbeidsrijpheid. Het verplicht advies staat op je oriënteringsattest. 
Dit betekent dat men in de loop van het voorafgaandelijk schooljaar gaat kijken of je geschikt bent voor duaal leren. Idealiter gebeurt dit door verschillende mensen, in verschillende contexten. (zie ook: wie kan duaal leren volgen?)
Als de klassenraad vindt dat je (nog) niet arbeidsrijp bent, maar wel de juiste attitudes hebt om te leren op de werkplek(= arbeidsbereid)), krijg je het (niet-bindend) advies om een ‘aanloopfase’ te volgen. 

Na inschrijving in zo'n aanlooptraject volgt nog een verplichte screening. Als blijkt dat je niet arbeidsbereid bent, kan je niet verder gaan met je traject. 

In de  aanloopfase wordt met jou gewerkt aan datgene wat je nog tekortkomt om in het duale leren te stappen. Je krijgt er begeleiding en ondersteuning op maat. Het doel is: je voorbereiden op je instap in duaal leren.
Deze aanloopfase duurt “zo kort als mogelijk en zo lang als nodig”. Ze is nog niet uitgewerkt voor alle duale opleidingen.

Wat is de overeenkomst/ het verschil tussen een duale opleiding in het gewoon onderwijs en in het buitengewoon onderwijs?

Vooreerst zijn er veel gelijkenissen:

In beide gevallen vertrekt men vanuit eenzelfde visie: jongeren die graag het  ‘leren op de schoolbanken’ combineren met (een groot deel) ‘leren op de werkvloer’, de kans bieden een leerweg te volgen die aansluit bij hun leervoorkeur.   
Het werkplekleren binnen duaal leren is gericht op het verwerven van nieuwe competenties op een werkplek. Dit is de essentie in zowel gewoon als buitengewoon onderwijs.

Bij beiden mikt men op leerlingen  die arbeidsrijp zijn of gemotiveerd om te leren en te participeren op de werkplek in het normaal economisch circuit.
De praktijk van het werk wordt naar de opleiding gebracht. Leerlingen uit zowel het gewoon als het buitengewoon duaal onderwijs brengen een groot deel van hun opleiding door op de werkvloer. Hierdoor zal het ook makkelijker worden voor jongeren uit duaal OV3 en OV4 om sneller werk te vinden dan vanuit het BUSO.

Elke duale opleiding van zowel gewoon als buitengewoon onderwijs is gebaseerd op 1 standaardtraject en in beide gevallen sluiten de jongeren een overeenkomst met de werkplek.

Leerlingen die een duale opleiding volgen in gewoon en buitengewoon onderwijs, hebben uitzicht op erkende kwalificatiebewijzen  met een civiel effect op de arbeidsmarkt en/of in onderwijs en opleiding.
Dit betekent dat je met je kwalificatie toegang krijgt tot vervolgopleidingen en/of dat de beroepskwalificatie(s) waarde hebben op de arbeidsmarkt (of je nu komt uit gewoon SO of BuSO duaal)

Het verschil is eerder beperkt:

In het BuSO wordt geen aanloopfase georganiseerd want er wordt al zeer individueel, op maat van de leerling, gewerkt.

Binnen BuSO duaal moet je een werkplek gevonden hebben binnen de 40 dagen in plaats van binnen de 20 dagen in het gewoon SO.

Bovendien moet men in het BuSO rekening houden met het individueel handelingsplan van de leerling.

Kan ik een duale opleiding overdoen?

Ja, dat kan als je klassenraad dat nodig vindt.

Kan ik overstappen van Leren & Werken naar Duaal Leren?

Jazeker.
Vanaf 1 september 2022  beslist de klassenraad trouwens in welk leerjaar je wordt toegelaten. Dat kan dus ook het 2e leerjaar van een graad zijn.

In 5 en 6 SO duaal kan je uiteraard pas worden toegelaten als je ook al voldoet aan de toelatingsvoorwaarden van de 3e graad. 

Kan ik een Individueel Aangepast Curriculum (IAC) volgen binnen Duaal Leren in de SYNTRA vzw's?

Jazeker. Leerlingen kunnen, vanaf 1 september 2022, gepaste ondersteuning krijgen als ze een duale opleiding volgen, georganiseerd in een school voor voltijds SO, een CDO of een SYNTRA vzw.  

Leerlingen met een Verslag voor toegang tot buitengewoon onderwijs, kunnen een IAC volgen. De leerling is dan niet ingeschreven in het BuSO  maar wel in het gewoon voltijds onderwijs. De gebruikelijke afspraken i.v.m. IAC worden ook hier gevolgd. 

Leerlingen met een gemotiveerd verslag kunnen bijkomende ondersteuning vanuit buitengewoon onderwijs krijgen zoals elke andere leerling in dezelfde situatie die voltijds secundair onderwijs volgt. 

Meer info?

https://www.vlaanderen.be/duaal-leren

https://www.duaalleren.vlaanderen/
 
Vragen? werkplekduaal@vlaanderen.be