Maatschappelijk werk - Graduaatsopleiding

 

Je hebt een open mind en komt graag in contact met mensen die een ander wereldbeeld, een andere visie of andere meningen hebben dan jij. Je wil verschil kunnen maken voor mensen, de buurt, de samenleving.  Als maatschappelijk werker (niet: assistent) ben je een brugfiguur tussen een persoon, zijn omgeving en de samenleving. 


Via deze graduaatsopleiding leer je hoe je individuen en groepen kan versterken om (terug) greep te krijgen op hun situatie en om te participeren aan het maatschappelijk leven.
In de opleiding gaat er veel aandacht naar 'communicatie'. Zodat je de dialoog kunt aangaan én onderhouden met alle betrokkenen bij een probleemsituatie. 


Het werkterrein is bijzonder ruim en uiteenlopend. Je kan later onder meer werken in: de jeugdzorg, buurtwerkingen, wijkwerkingen, gevangenissen, de gezondheidszorg, voorzieningen voor gehandicapten ...


De praktijk wordt voorzien via praktijkprojecten en vooral door werkplekleren. Dit werkplekleren gebeurt o.a. in instellingen voor jongeren, gavangenissen, sociale organisaties,... Reken tussen 30 en 60 studiepunten om te leren in de praktijk (praktijkprojecten, werkplekleren,...).


De organisatie van de opleiding verschilt van hogeschool tot hogeschool (vb. werken met semesterssyteem, theorie en werkplekleren al dan niet laten afwisselen, werken met 'Skill labs', de graduaatsopleiding kàn afgesloten worden met een graduaatsproef...). Informeer je daarover bij de instellingen.


Afhankelijk van je situatie kan je een flexibel traject (vb. avondonderwijs, deeltijds onderwijs, ...) of vrijstellingen voor bepaalde vakken aanvragen.


Let wel: deze opleiding leidt niet tot de wettelijk beschermde titel van maatschappelijk assistent.
Hiervoor moet na deze opleiding nog een vervolgtraject gevolgd worden in het professioneel hoger onderwijs.


Studiepunten

120

Maatschappelijk werk - Graduaatsopleiding

Algemene info

Je hebt een open mind en komt graag in contact met mensen die een ander wereldbeeld, een andere visie of andere meningen hebben dan jij. Je wil verschil kunnen maken voor mensen, de buurt, de samenleving.  Als maatschappelijk werker (niet: assistent) ben je een brugfiguur tussen een persoon, zijn omgeving en de samenleving. 


Via deze graduaatsopleiding leer je hoe je individuen en groepen kan versterken om (terug) greep te krijgen op hun situatie en om te participeren aan het maatschappelijk leven.
In de opleiding gaat er veel aandacht naar 'communicatie'. Zodat je de dialoog kunt aangaan én onderhouden met alle betrokkenen bij een probleemsituatie. 


Het werkterrein is bijzonder ruim en uiteenlopend. Je kan later onder meer werken in: de jeugdzorg, buurtwerkingen, wijkwerkingen, gevangenissen, de gezondheidszorg, voorzieningen voor gehandicapten ...


De praktijk wordt voorzien via praktijkprojecten en vooral door werkplekleren. Dit werkplekleren gebeurt o.a. in instellingen voor jongeren, gavangenissen, sociale organisaties,... Reken tussen 30 en 60 studiepunten om te leren in de praktijk (praktijkprojecten, werkplekleren,...).


De organisatie van de opleiding verschilt van hogeschool tot hogeschool (vb. werken met semesterssyteem, theorie en werkplekleren al dan niet laten afwisselen, werken met 'Skill labs', de graduaatsopleiding kàn afgesloten worden met een graduaatsproef...). Informeer je daarover bij de instellingen.


Afhankelijk van je situatie kan je een flexibel traject (vb. avondonderwijs, deeltijds onderwijs, ...) of vrijstellingen voor bepaalde vakken aanvragen.


Let wel: deze opleiding leidt niet tot de wettelijk beschermde titel van maatschappelijk assistent.
Hiervoor moet na deze opleiding nog een vervolgtraject gevolgd worden in het professioneel hoger onderwijs.


Studiepunten

120


Instellingen:

Odisee - Campus Brussel

AP Hogeschool Antwerpen - Campus Spoor Noord (Noorderplaats)

Thomas More - Campus Sanderus

Karel de Grote Hogeschool - Campus Zuid

Thomas More - Campus Turnhout

Thomas More - Campus Geel

AP Hogeschool Antwerpen - Campus Dodoens

Hogeschool UCLL - Campus Sociale School

Hogeschool UCLL - Campus Hasselt

Howest - Campus Brugge Centrum

Hogeschool VIVES - Campus Kortrijk

Arteveldehogeschool - Campus Zwijnaardsesteenweg


Taal

Je moet:

  • voldaan hebben aan de deeltijdse leerplicht (=18 jaar of ouder vóór 31/12);
  • Belg zijn of voldoen aan de bepalingen van het ‘wettig verblijf’ .

én beschikken over één van volgende studiebewijzen:

  • studiegetuigschrift 2e leerjaar 3e graad SO (6BSO), minstens 3 jr. geleden behaald; 
  • diploma secundair onderwijs;
  • certificaat van een opleiding secundair onderwijs voor sociale promotie of van het secundair volwassenenonderwijs van minimum 900 lestijden;
  • certificaat van het hoger beroepsonderwijs;
  • diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of van het hoger beroepsonderwijs;
  • diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan of van bachelor of master;
  • studiebewijs dat wordt erkend als gelijkwaardig met een van de voorgaande diploma's. 

Ook als je niet aan de diplomavoorwaarden voldoet, is het mogelijk om toelating te krijgen tot een graduaatsopleiding. 

Als je voldoet aan de leeftijdsvoorwaarde (minstens 18 jaar zijn op uiterlijk 31/12) én de Nederlandse taalvoorwaarde, kan je toch starten met een graduaatsopleiding als je slaagt voor de Vlaanderenbrede toelatingsproef. Dit is een initiatief van de vijf Vlaamse associaties met steun van de Vlaamse Overheid. De proef wordt op dezelfde manier afgenomen voor alle kandidaat-studenten bij alle hogescholen in Vlaanderen.

Het doel ervan is testen of je voldoende basiskennis en -vaardigheden hebt om een graduaatsopleiding te starten.

De toelatingsproef is een digitale test op de computer die op de campussen van de hogescholen wordt afgenomen. De deelname is gratis en inschrijving is verplicht. De test neemt in totaal maximaal honderd minuten in beslag en bestaat uit vier delen:

  • Woordenschat
  • Begrijpend lezen
  • Rekenen (met rekenmachine)
  • Numeriek redeneren (met rekenmachine)

 Je kan een infobundel raadplegen op https://www.toelatingsonderzoek.be/

 Extra taalvoorwaarden voor studenten met een buitenlands diploma.

De onderwijsinstellingen kunnen het slagen in een examen in de onderwijstaal opleggen als toelatingseis voor houders van een buitenlands diploma.

Situering

Opleiding: Maatschappelijk werk 

Studieniveau: Graduaatsopleiding - HO

Studiegebied: Sociaal-agogisch werk

Belangstellingsdomeinen: Overtuigen-besturen, Sociaal dienstbetoon, Sociale wetenschappen,

Schoolvakken SO: Communicatieve vaardigheden, Gedragswetenschappen, Recht, Sociale wetenschappen,

Vervolgopleidingen

Met een graduaatsdiploma Maatschappelijk werk kan je meestal via een verkort traject / vervolgtraject doorstromen naar een inhoudelijk verwante professionele bachelor. Het exact aantal studiepunten dat zo’n aanvultraject omvat verschilt al naargelang je vooropleiding en mogelijks ook per hogeschool. Hogescholen kunnen bijkomende eisen stellen, bv. een bepaald resultaat behaald hebben in het HBO of je graduaatsdiploma behaald hebben in hetzelfde samenwerkingsverband. Voorbeelden van aanvullende professionele bachelors zijn bijvoorbeeld Sociaal werk, Toegepaste Psychologie, ...

Flexibele leersystemen

Deze opleiding kan ook gevolgd worden in een flexibel leersysteem. Je ziet hier per onderwijsinstelling de mogelijkheden.

AP Hogeschool Antwerpen, Campus Spoor Noord (Noorderplaats)

Avondonderwijs
Starten in februari
Werkplekleren

Thomas More, Campus Sanderus

Werkstudententraject

Thomas More, Campus Turnhout

Starten in februari

Thomas More, Campus Geel

Avondonderwijs
Starten in februari
Werkstudententraject

AP Hogeschool Antwerpen, Campus Dodoens

Avondonderwijs
Starten in februari
Werkplekleren

Hogeschool UCLL, Campus Sociale School

Werkstudententraject

Howest, Campus Brugge Centrum

Starten in februari

Hogeschool VIVES, Campus Kortrijk

Afstandsonderwijs
Starten in februari

Arteveldehogeschool, Campus Zwijnaardsesteenweg

Starten in februari
Werkstudententraject

Instellingen

Warmoesberg 26  1000 Brussel

Noorderplaats 2  2000 Antwerpen

Molenstraat 8  2018 Antwerpen

Brusselstraat 45  2018 Antwerpen

Campus Blairon 800  2300 Turnhout

Kleinhoefstraat 4  2440 Geel

Leopoldstraat 42  2800 Mechelen

Groeneweg 151  3001 Heverlee

Oude Luikerbaan 79  3500 Hasselt

Sint-Jorisstraat 71  8000 Brugge

Doorniksesteenweg 145  8500 Kortrijk

Zwijnaardse steenweg 312-316  9000 Gent

Studierendement

Studierendement is iets anders dan slaagpercentage.
Toelichting vind je onder de tabel. We raden je aan om de cijfers rond het studierendement met een (leerling)begeleider of een CLB-medewerker te bespreken.
Vanaf schooljaar 2025-2026 zullen omwille van de modernisering van het SO de cijfers tijdelijk niet beschikbaar zijn.
Vanaf 2027-2028 levert het departement onderwijs en vorming nieuwe cijfers aan.

Studierichting 3e graad SO Aantal studenten Participatie-
graad		 Gemiddeld
SR		 SR
0%		 SR
1-24%		 SR
25-49%		 SR
50-84%		 SR
85-100%		 SR
nvt
Kantooradministratie en gegevensbeheer (BSO) 164 2,03 54,7 39 15 16 27 48 19
Kinderzorg (BSO) 80 1,60 64,5 12 6 8 15 33 6
Thuis- en bejaardenzorg / zorgkundige (BSO) 141 1,63 54,6 37 10 17 24 45 8
Winkelbeheer en etalage (BSO) 34 1,87 47,0 2 14 3 7 6 2

Per bacheloropleiding die je kan volgen in het hoger onderwijs kan je hier bekijken wat de resultaten zijn van afgestudeerden uit verschillende studierichtingen uit het secundair onderwijs. De resultaten geven weer voor welk deel van de opleiding de studenten slaagden in hun eerste jaar hoger onderwijs. Dit wordt het studierendement genoemd en wordt uitgedrukt als een percentage. De berekeningen gebeurden op basis van de studiekeuzes die leerlingen in Vlaanderen maakten in de voorbije jaren.

Om te weten hoe goed leerlingen het doen in het eerste jaar hoger onderwijs kijkt men naar het studierendement. Onderstaande tabel geeft het studierendement (SR) in het eerste jaar van het hoger onderwijs weer van studenten uit een secundaire studierichting. Dit is de verhouding van het aantal verworven studiepunten (waarvoor geslaagd) t.o.v. het aantal opgenomen studiepunten (waarvoor ingeschreven). Dit percentage wordt weergegeven in 5 categorieën: 0%, 1-24%, 25-49%, 50-84% en 85-100%.
Vb. De tabel geeft ook het gewogen gemiddeld studierendement weer. Daarbij weegt een student zwaarder door naarmate hij meer studiepunten heeft opgenomen. Vb. Een gemiddeld SR van 68% = de studenten uit een secundaire studierichting zijn samen geslaagd voor 68% van de studiepunten waarvoor ze zich hadden ingeschreven. Hoe hoger het gemiddeld SR hoe beter de studenten uit deze secundaire studierichting het gemiddeld doen in een bepaalde bachelor.

Er wordt alleen rekening gehouden met jongeren die zich:

  • ONMIDDELLIJK (= zonder onderbreking) na het secundair onderwijs,
  • VOOR HET EERST inschrijven in een academische of professionele bachelor,
  • met een DIPLOMACONTRACT,
  • aan een Vlaamse universiteit of hogeschool.

Secundaire studierichting: de studierichting in het Secundair onderwijs waarvoor het diploma behaald werd .
Opleiding Hoger onderwijs: : de professionele of academische bachelor waarin men zich voor het eerst inschrijft na het Secundair onderwijs.
Aantal studenten: het aantal leerlingen uit een secundaire studierichting dat zich inschreef in een bepaalde bacheloropleiding van het hoger onderwijs.
Participatiegraad: het % studenten t.o.v. van alle afgestudeerden (uit een secundaire studierichting) dat zich ingeschreven heeft in deze opleiding van het hoger onderwijs.

Enkel wanneer een voldoende aantal leerlingen (=30) uit een deze secundaire studierichting voor een bepaalde bachelor kiest, worden de cijfers weergegeven.
Opgelet: deze cijfers hebben betrekking op gemiddelden en geven geen oorzakelijk verband weer tussen de studiekeuze in het secundair onderwijs en het studierendement in het hoger onderwijs.

extra info over studierendement



bron: Ministerie van Onderwijs en Vorming


Gegevens bijgewerkt tot 29-11-2022

Maatschappelijk werk - Graduaatsopleiding

Algemene info

Je hebt een open mind en komt graag in contact met mensen die een ander wereldbeeld, een andere visie of andere meningen hebben dan jij. Je wil verschil kunnen maken voor mensen, de buurt, de samenleving.  Als maatschappelijk werker (niet: assistent) ben je een brugfiguur tussen een persoon, zijn omgeving en de samenleving. 


Via deze graduaatsopleiding leer je hoe je individuen en groepen kan versterken om (terug) greep te krijgen op hun situatie en om te participeren aan het maatschappelijk leven.
In de opleiding gaat er veel aandacht naar 'communicatie'. Zodat je de dialoog kunt aangaan én onderhouden met alle betrokkenen bij een probleemsituatie. 


Het werkterrein is bijzonder ruim en uiteenlopend. Je kan later onder meer werken in: de jeugdzorg, buurtwerkingen, wijkwerkingen, gevangenissen, de gezondheidszorg, voorzieningen voor gehandicapten ...


De praktijk wordt voorzien via praktijkprojecten en vooral door werkplekleren. Dit werkplekleren gebeurt o.a. in instellingen voor jongeren, gavangenissen, sociale organisaties,... Reken tussen 30 en 60 studiepunten om te leren in de praktijk (praktijkprojecten, werkplekleren,...).


De organisatie van de opleiding verschilt van hogeschool tot hogeschool (vb. werken met semesterssyteem, theorie en werkplekleren al dan niet laten afwisselen, werken met 'Skill labs', de graduaatsopleiding kàn afgesloten worden met een graduaatsproef...). Informeer je daarover bij de instellingen.


Afhankelijk van je situatie kan je een flexibel traject (vb. avondonderwijs, deeltijds onderwijs, ...) of vrijstellingen voor bepaalde vakken aanvragen.


Let wel: deze opleiding leidt niet tot de wettelijk beschermde titel van maatschappelijk assistent.
Hiervoor moet na deze opleiding nog een vervolgtraject gevolgd worden in het professioneel hoger onderwijs.


Studiepunten

120


Instellingen:

Odisee - Campus Brussel

AP Hogeschool Antwerpen - Campus Spoor Noord (Noorderplaats)

Thomas More - Campus Sanderus

Karel de Grote Hogeschool - Campus Zuid

Thomas More - Campus Turnhout

Thomas More - Campus Geel

AP Hogeschool Antwerpen - Campus Dodoens

Hogeschool UCLL - Campus Sociale School

Hogeschool UCLL - Campus Hasselt

Howest - Campus Brugge Centrum

Hogeschool VIVES - Campus Kortrijk

Arteveldehogeschool - Campus Zwijnaardsesteenweg


Taal

Je moet:

  • voldaan hebben aan de deeltijdse leerplicht (=18 jaar of ouder vóór 31/12);
  • Belg zijn of voldoen aan de bepalingen van het ‘wettig verblijf’ .

én beschikken over één van volgende studiebewijzen:

  • studiegetuigschrift 2e leerjaar 3e graad SO (6BSO), minstens 3 jr. geleden behaald; 
  • diploma secundair onderwijs;
  • certificaat van een opleiding secundair onderwijs voor sociale promotie of van het secundair volwassenenonderwijs van minimum 900 lestijden;
  • certificaat van het hoger beroepsonderwijs;
  • diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of van het hoger beroepsonderwijs;
  • diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan of van bachelor of master;
  • studiebewijs dat wordt erkend als gelijkwaardig met een van de voorgaande diploma's. 

Ook als je niet aan de diplomavoorwaarden voldoet, is het mogelijk om toelating te krijgen tot een graduaatsopleiding. 

Als je voldoet aan de leeftijdsvoorwaarde (minstens 18 jaar zijn op uiterlijk 31/12) én de Nederlandse taalvoorwaarde, kan je toch starten met een graduaatsopleiding als je slaagt voor de Vlaanderenbrede toelatingsproef. Dit is een initiatief van de vijf Vlaamse associaties met steun van de Vlaamse Overheid. De proef wordt op dezelfde manier afgenomen voor alle kandidaat-studenten bij alle hogescholen in Vlaanderen.

Het doel ervan is testen of je voldoende basiskennis en -vaardigheden hebt om een graduaatsopleiding te starten.

De toelatingsproef is een digitale test op de computer die op de campussen van de hogescholen wordt afgenomen. De deelname is gratis en inschrijving is verplicht. De test neemt in totaal maximaal honderd minuten in beslag en bestaat uit vier delen:

  • Woordenschat
  • Begrijpend lezen
  • Rekenen (met rekenmachine)
  • Numeriek redeneren (met rekenmachine)

 Je kan een infobundel raadplegen op https://www.toelatingsonderzoek.be/

 Extra taalvoorwaarden voor studenten met een buitenlands diploma.

De onderwijsinstellingen kunnen het slagen in een examen in de onderwijstaal opleggen als toelatingseis voor houders van een buitenlands diploma.

Situering

Opleiding: Maatschappelijk werk 

Studieniveau: Graduaatsopleiding - HO

Studiegebied: Sociaal-agogisch werk

Belangstellingsdomeinen: Overtuigen-besturen, Sociaal dienstbetoon, Sociale wetenschappen,

Schoolvakken SO: Communicatieve vaardigheden, Gedragswetenschappen, Recht, Sociale wetenschappen,

Vervolgopleidingen

Met een graduaatsdiploma Maatschappelijk werk kan je meestal via een verkort traject / vervolgtraject doorstromen naar een inhoudelijk verwante professionele bachelor. Het exact aantal studiepunten dat zo’n aanvultraject omvat verschilt al naargelang je vooropleiding en mogelijks ook per hogeschool. Hogescholen kunnen bijkomende eisen stellen, bv. een bepaald resultaat behaald hebben in het HBO of je graduaatsdiploma behaald hebben in hetzelfde samenwerkingsverband. Voorbeelden van aanvullende professionele bachelors zijn bijvoorbeeld Sociaal werk, Toegepaste Psychologie, ...

Flexibele leersystemen

Deze opleiding kan ook gevolgd worden in een flexibel leersysteem. Je ziet hier per onderwijsinstelling de mogelijkheden.

AP Hogeschool Antwerpen, Campus Spoor Noord (Noorderplaats)

Avondonderwijs
Starten in februari
Werkplekleren

Thomas More, Campus Sanderus

Werkstudententraject

Thomas More, Campus Turnhout

Starten in februari

Thomas More, Campus Geel

Avondonderwijs
Starten in februari
Werkstudententraject

AP Hogeschool Antwerpen, Campus Dodoens

Avondonderwijs
Starten in februari
Werkplekleren

Hogeschool UCLL, Campus Sociale School

Werkstudententraject

Howest, Campus Brugge Centrum

Starten in februari

Hogeschool VIVES, Campus Kortrijk

Afstandsonderwijs
Starten in februari

Arteveldehogeschool, Campus Zwijnaardsesteenweg

Starten in februari
Werkstudententraject

Instellingen

Warmoesberg 26  1000 Brussel

Noorderplaats 2  2000 Antwerpen

Molenstraat 8  2018 Antwerpen

Brusselstraat 45  2018 Antwerpen

Campus Blairon 800  2300 Turnhout

Kleinhoefstraat 4  2440 Geel

Leopoldstraat 42  2800 Mechelen

Groeneweg 151  3001 Heverlee

Oude Luikerbaan 79  3500 Hasselt

Sint-Jorisstraat 71  8000 Brugge

Doorniksesteenweg 145  8500 Kortrijk

Zwijnaardse steenweg 312-316  9000 Gent

Studierendement

Studierendement is iets anders dan slaagpercentage.
Toelichting vind je onder de tabel. We raden je aan om de cijfers rond het studierendement met een (leerling)begeleider of een CLB-medewerker te bespreken.
Vanaf schooljaar 2025-2026 zullen omwille van de modernisering van het SO de cijfers tijdelijk niet beschikbaar zijn.
Vanaf 2027-2028 levert het departement onderwijs en vorming nieuwe cijfers aan.

Studierichting 3e graad SO Aantal studenten Participatie-
graad		 Gemiddeld
SR		 SR
0%		 SR
1-24%		 SR
25-49%		 SR
50-84%		 SR
85-100%		 SR
nvt
Kantooradministratie en gegevensbeheer (BSO) 164 2,03 54,7 39 15 16 27 48 19
Kinderzorg (BSO) 80 1,60 64,5 12 6 8 15 33 6
Thuis- en bejaardenzorg / zorgkundige (BSO) 141 1,63 54,6 37 10 17 24 45 8
Winkelbeheer en etalage (BSO) 34 1,87 47,0 2 14 3 7 6 2

Per bacheloropleiding die je kan volgen in het hoger onderwijs kan je hier bekijken wat de resultaten zijn van afgestudeerden uit verschillende studierichtingen uit het secundair onderwijs. De resultaten geven weer voor welk deel van de opleiding de studenten slaagden in hun eerste jaar hoger onderwijs. Dit wordt het studierendement genoemd en wordt uitgedrukt als een percentage. De berekeningen gebeurden op basis van de studiekeuzes die leerlingen in Vlaanderen maakten in de voorbije jaren.

Om te weten hoe goed leerlingen het doen in het eerste jaar hoger onderwijs kijkt men naar het studierendement. Onderstaande tabel geeft het studierendement (SR) in het eerste jaar van het hoger onderwijs weer van studenten uit een secundaire studierichting. Dit is de verhouding van het aantal verworven studiepunten (waarvoor geslaagd) t.o.v. het aantal opgenomen studiepunten (waarvoor ingeschreven). Dit percentage wordt weergegeven in 5 categorieën: 0%, 1-24%, 25-49%, 50-84% en 85-100%.
Vb. De tabel geeft ook het gewogen gemiddeld studierendement weer. Daarbij weegt een student zwaarder door naarmate hij meer studiepunten heeft opgenomen. Vb. Een gemiddeld SR van 68% = de studenten uit een secundaire studierichting zijn samen geslaagd voor 68% van de studiepunten waarvoor ze zich hadden ingeschreven. Hoe hoger het gemiddeld SR hoe beter de studenten uit deze secundaire studierichting het gemiddeld doen in een bepaalde bachelor.

Er wordt alleen rekening gehouden met jongeren die zich:

  • ONMIDDELLIJK (= zonder onderbreking) na het secundair onderwijs,
  • VOOR HET EERST inschrijven in een academische of professionele bachelor,
  • met een DIPLOMACONTRACT,
  • aan een Vlaamse universiteit of hogeschool.

Secundaire studierichting: de studierichting in het Secundair onderwijs waarvoor het diploma behaald werd .
Opleiding Hoger onderwijs: : de professionele of academische bachelor waarin men zich voor het eerst inschrijft na het Secundair onderwijs.
Aantal studenten: het aantal leerlingen uit een secundaire studierichting dat zich inschreef in een bepaalde bacheloropleiding van het hoger onderwijs.
Participatiegraad: het % studenten t.o.v. van alle afgestudeerden (uit een secundaire studierichting) dat zich ingeschreven heeft in deze opleiding van het hoger onderwijs.

Enkel wanneer een voldoende aantal leerlingen (=30) uit een deze secundaire studierichting voor een bepaalde bachelor kiest, worden de cijfers weergegeven.
Opgelet: deze cijfers hebben betrekking op gemiddelden en geven geen oorzakelijk verband weer tussen de studiekeuze in het secundair onderwijs en het studierendement in het hoger onderwijs.

extra info over studierendement



bron: Ministerie van Onderwijs en Vorming


Gegevens bijgewerkt tot 29-11-2022